The Generic City

THE GENERIC CITY

Rem Koolhaas: ‘The city is no longer. We can leave the theatre now…’

Written by: Friso Jonker

The generic city (de generische stad) is een toekomstvisie van Rem Koolhaas. ‘De stad is een natuurlijk organisme, dat continu beweegt en groeit. Het lijkt vooral om een futuristische plek te gaan dat uit postmoderne architectuur bestaat. Een metropool dat slechts uit 3 kenmerken bestaat: wegen, gebouwen en natuur’ (Rem Koolhaas). Die laatste is het belangrijkste, want Koolhaas beschrijft wegen en gebouwen ook als natuurlijke metaforen[1]. Koolhaas analyseert de mogelijkheden van de generische stad met zijn evacuatie van de publieke ruimte, geïmplodeerde[2] dichtheid.

Rond 1987 begon Koolhaas met het beschrijven van Atlanta in ‘s, m, l, xl’[3] en hierin laat hij zien zoals het is en niet zoals het zou moeten zijn. Later past hij dezelfde methode toe op Singapore (‘Songlines’). Koolhaas beschrijft deze generische steden als ‘luchthavens, het zijn steden zonder identiteit, zonder geschiedenis en bevrijd uit haar gijzeling door het centrum, uit de dwangbuis van de identiteit, ze is niets dan een weerspiegeling van de huidige behoeften en huidige capaciteiten ze is groot genoeg voor iedereen, ze is gemakkelijk, ze heeft geen onderhoud nodig, te klein? Breidt ze zich gewoon uit, te oud? Breekt ze zichzelf af, ze is overal even opwindend of even saai’.

De toekomstvisie van Rem Koolhaas is vernieuwend, gewaagd en misschien een tikkeltje radicaal. Een stad zonder geschiedenis? Vele mensen verhuizen juist naar steden waar oude architectuur is en hechten hier bepaalde waarden aan. Het heeft een identiteit, het heeft een karakter, deze mensen snakken naar het verleden. Wij leven nu, dus waarom niet onze eigen identiteit creëren? Ons eigen karakter en onze eigen geschiedenis schrijven?

Wij leven in de 21ste eeuw en daarin hoort de generische stad, het gaat met de tijd mee, met de mens, het past zich aan, net zoals hoe wij ons aanpassen. Het hoeft allemaal niet zo ingewikkeld te zijn, ‘Te klein? Breidt ze zich gewoon uit, te oud? Breekt ze zichzelf af’. Het klinkt heel makkelijk alleen doen wij er zo moeilijk over, maar waarom? Waarom moet het moeilijk zijn? Als het makkelijke veel makkelijker is.

Een stad zonder geschiedenis biedt veel meer kansen dan een stad ‘met geschiedenis’, neem als voorbeeld Rotterdam. Rotterdam heeft zoals vele zeggen ‘geen hart meer’ toen het centrum plat werd gebombardeerd in de tweede wereldoorlog. De ‘identiteit en de karkater’ van Rotterdam werd ‘weggevaagd’ en nu 71 jaar later is het een prachtige metropool geworden. Zonder geschiedenis is ze groot geworden voor iedereen, ze heeft geen onderhoud nodig, zonder identiteit is het een opkomende generische stad. Daar, waar vele mensen niet willen wonen, begin ik steeds meer van Rotterdam te houden, omdat Rotterdam, Rotterdam is. De stad is door de bombardementen bevrijd uit haar gijzeling door het centrum. ‘De serene[4] rust van de generische stad is te danken aan de evacuatie van het publieke domein, als bij een plotselinge brandoefening. De oud historische gebouwen hebben plaatst gemaakt voor postmoderne gebouwen en beginnen zo haar eigen identiteit te creëren, het is een mutant[5] in de professionele architectuur. Dat, wat geen “identiteit” of “karakter” zou hebben begint ineens vorm te krijgen, te leven uit zichzelf. De identiteit begint te groeien en krijgt meer karakter, in 2016 komt het in de top 10 van ‘top cities in the world[6]’ en behaald hier plek 5. In 71 jaar tijd heeft Rotterdam ‘dit’ neergezet, dit prachtig stukje eigen is perfect op haar eigenmanier.

‘De grote vernieuwing van de generische stad is eenvoudigweg op te geven wat niet werkt – wat zijn bruikbaarheid heeft overleefd – het asfalt van het idealisme open te breken met de drilboren van het realisme en alles te accepteren wat ervoor in de plaatst komt’ (Rem Koolhaas). Wij leven in een wereld waar wij alles zo perfect mogelijk willen hebben, dat wat niet werkt is niet perfect. Accepteer de imperfectie, neem het in je op en maak plaats voor het nieuwe. Zo streef je naar het perfecte en ben je voortdurend aan het groeien, iets dat je ziet in de generische stad. ‘De generische stad is alles wat is overgebleven van wat eens de stad was’. Alles dat niet werkt, geen poespas meer, geen grote winkelstraat of openbare kunstwerken. De stad is schoongeveegd, het heeft plaats gemaakt voor iets vernieuwends, iets dat nu is, iets waar nu de nieuwe stad staat. ‘De generische stad is de poststad die wordt ontwikkeld op de locatie van de ex-stad’ (Rem Koolhaas).

‘De generische stad is op weg van horizontaliteit naar verticaliteit. Het ziet ernaar uit dat de wolkenkrabber de laatste, definitieve typologie zal worden’ (Rem Koolhaas). Wij leven in een wereld waar we in blijven groeien en blijven vergroten. Wij groeien te weinig in de hoogte, hoogtes geeft een andere kijk op de wereld het geeft je de ruimte en rust. Een wolkenkrabber is niet zomaar een wolkenkrabber, het is onderdeel van hun omgeving. Het maakt niet uit of de flatgebouwen dichtbij elkaar staan, juist om deze prachtige kunstwerken op afstand te zetten creëer je het perfecte ideaal namelijk, geïsoleerde dichtheid.

‘Luchthavens, eens de belichamingen van de ultieme neutraliteit, behoren tot de meest eigen, karakteristieke elementen van de generische stad, het is haar sterkst onderscheidende kenmerk. Qua Iconografie/presentatie is de luchthaven een concentraat van zowel het hyperlokale als het hyperglobale; hyperglobaal in de zin dat je er goederen kunt kopen die zelfs in de stad niet te koop zijn, hyperlokaal in de zin dat je er dingen kunt krijgen die je nergens anders vindt’ (Rem Koolhaas). Dit soort luchthavens zijn als steden gebouwd, ze hebben hun eigen inkomsten, vervoer via de lucht een fantastisch infrastructuur, hotels, winkels, restaurants en je kan er goederen kopen die je nergens anders vindt.

Onderweg naar Venetië passeerde wij Frankfurt airport, daar land elke minuut een vliegtuig, verwerkt het zo’n 2 miljoen ton aan vracht per jaar, 90 duizend ton luchtpost per jaar en 61 miljoen passagiers per jaar. In 2000 was dit aantal nog 49 miljoen passagiers per jaar. In 16 jaar tijd heeft het een stijging van zo’n 12 miljoen. De stad Frankfurt telt 0,8 miljoen inwoners en de provincie telt zo’n 5 miljoen inwoners. Zo zie je wat voor impact een vliegveld heeft en dat het een kwestie van tijd en geduld is om de visie van Rem Koolhaas daad werkelijkheid te zien worden.

Aan de andere kant van de wereld zijn er plannen voor een mega vliegveld. New Beijing Daxing International Airport is misschien het perfecte voorbeeld van het karakteristieke element van de generische stad. Het vliegveld wordt gebouwd ten zuiden van Daxing[7] op de grens van de Hebei[8] provincie. Het vliegveld zou dienen voor Beijing, Tianjin[9] en Hebei. Het heeft een oppervlakte van 2.680 hectare, wordt er een aparte ‘rapid transit line’ aangelegd, dat het vliegveld binnen 30 minuten met het zuidelijke treinstation van Beijing verbindt. Verder beschikt het over een high-speed rail, metro, snelwegen, Airport bus routes, lokale bussen en een intern vervoerssysteem. De terminal van het vliegveld is nog niet af en er zijn ook nog geen duidelijke plannen voor. Zaha Hadid heeft een ontwerpvoorstel gedaan voor het mega vliegveld. Het beschikt over 700,000m2 aan begane grond, 80,000m2 aan grondvervoer, heeft het een capaciteit voor 45 miljoen passagiers per jaar en dit kan worden uitgebreid naar 72 miljoen.

Begin je nu eens voor te stellen hoe dat eruit zou gaan zien. Hoe groot zo’n vliegveld wordt, hoe belangrijk een vliegveld begint te worden, dat je daar meer mensen telt per jaar dan in heel Spanje. Zo’n vliegveld leeft en bied meer dan een stad, het veranderd en is continu in beweging. Net zoals hoe wij veranderen en hoe wij in beweging zijn. Het heeft geen centrum zoals een stad dat kent, ze is groot genoeg voor iedereen en kan ze zich uitbreiden als ze te klein wordt. De serene rust is te danken aan de evacuatie van het publieke domein, is het een eindeloze herhaling van dezelfde eenvoudige structurele module. Hotels worden de generische accommodatie van de generische stad, haar meest algemene bouwblokken. Dat wat je misschien niet voor je zag, een metropool als hedendaagse luchthaven, begint nu misschien wel realiteit te worden. Een luchthaven bestaande uit 3 elementen; wegen, gebouwen en natuur. Geen geschiedenis, geen karakter, geen identiteit en geen centrum begint toch niet zo slecht te lijken. Begint het haar eigen karakter te krijgen, identiteit en is ze haar eigen geschiedenis aan het schrijven… en wie weet wat voor geschiedenis dat zou zijn…

Garden by the bay:

gardens-by-the bay-banner

Gardens-by-the-Bay1

464240_gbp1

Gardens by the Bay Cloud Forest Blog Review 14

Het is misschien voor de hand liggend om een locatie te nemen dat Rem Koolhaas heeft beschreven als ‘het voorbeeld’ van de generische stad. In kwartaal 1 ben ik verliefd geworden op de stad Singapore, voor algemene theorie moesten wij toen in hoofdstuk 6 beschrijven wat een generische stad is. Singapore is voor mij een prachtige hallucinatie, door het in te nemen van een krachtige drug, maar er spatte bij mij 1 ding naar voren dat nog krachtiger was dan de hallucinatie zelf… ‘Garden by the bay’. Het klinkt al mooi in de oren en na het wakker worden van de hallucinatie, bij het openen van je ogen zie je de daadwerkelijke schoonheid en besef je... ‘het bestaat echt’. Koolhaas schrijft ‘dat de generische stad per definitie mooi is’. Vandaar dat ik Garden by the bay beschrijf als een hallucinatie, omdat een hallucinatie vaak als ‘mooi’ wordt beschouwd. Dit park bestaat uit zo’n 101 hectare grond, bestaat uit 1 miljoen planten, is het de nummer 1 attractie van Singapore en heeft het in 3 jaar tijd meer dan 20 miljoen bezoekers gehad. De lichtgevende metalen bomen, ook wel ‘supertree grove’ genoemd, domineren het landschap van de garden. Met hoogtes variërend tussen 25 en 50 meter beschikken deze ‘bomen’ met unieke exotische varens, wijngaarden, orchideeën en een uitgebreide collectie van bromelia's, zoals Tillandsia[10]. De bomen beschikken over milieuvriendelijke technologieën dat de ecologische functie van bomen doet nabootsen. Het doel van zo’n enorm park, is Singapore transformeren van “tuinstad” naar een “stad” in een tuin…

International Airport:

Eerder kwam het vliegveld van Frankfurt ter sprake, later het nieuwe vliegveld van Beijing en nu Incheon International Airport. Waarom vliegvelden steeds terugkomt? Omdat een luchthaven het sterkste onderscheidene kenmerk is van een generische stad. Maar waarom Incheon airport? Incheon Airport behoort tot de top 2 beste vliegvelden ter wereld (Singapore staat op plek 1 en München op 3, een eer volle positie voor een Europees vliegveld). Maar dat niet alleen, Incheon wordt beschreven door OMA als meest geschikte vliegveld dat kan transformeren tot een generische stad. Het beschikt over alle elementen en faciliteiten, wegen gebouwen en natuur. (OMA-Office) ‘It has a compelling reason: the new Seoul Airport will be a crucial global hub; it also has the means: virgin territory that combines natural beauty, ecological interest, infrastructural potential and that is, free to become a demonstration of how man can reinvent the urban condition at the brink of the 21st. Century’.

Een nieuw begin, begint bij het bekritiseren van het verleden. Het lijkt alsof in het verleden steden, of beeldschoon zijn en lastig in gebruik, of heel erg efficiënt maar zielloos zijn. Deze specifieke locatie van Incheon is een combinatie van het natuurlijke en kunstmatige, dat ons toelaat om een combinatie van schoonheid en efficiëntie te creëren. Het vliegveld is een combinatie van deze twee, maar ook de omgeving speelt een rol om dit te bereiken. De eilanden, bergen, zee en ook het geluid van de vliegtuigen worden gebruikt.

Uiteindelijk de combinatie van dit alles is dit het perfectie ideaal van een zeer efficiënte stad.

Het vliegveld is geopend in 2001 en vervangt het oude vliegveld Gimpo. Het vliegveld behoort tot een van de grootste van Azie en behoort tot een van de beste van de wereld. Dit zegt AETRA in een passagiersonderzoek dat ze hebben gedaan in 2005, onder supervisie van zowel de IATA als het Airports Council International.

‘The city is no longer. We can leave the theatre now…’

-Rem Koolhaas-

Bronnen:

“Metafoor”. NL.wikipeida. 2pag. Online. Internet. 18 okt. 1. Website: https://nl.wikipedia.org/wiki/Metafoor

“Imploderen”. Encyclo. 1pag. Online. Internet. 18 okt. 16. Website: http://www.encyclo.nl/begrip/imploderen

“Sereen”. Encyclo. 1pag. Online. Internet. 18 okt. 16. Website: http://www.encyclo.nl/begrip/sereen

“Frankfurt am Main”. NL.wikipeida. 3pag. Online. Internet. 18 okt. 16. Website: https://nl.wikipedia.org/wiki/Frankfurt_am_Main

“Tianjin”. Nl.wikipedia. 5pag. Online. Internet. 18 okt. 16. Website: https://nl.wikipedia.org/wiki/Tianjin

“Hebei”. Nl.wikipedia. 5pag. Online. Internet. 19 okt. 16. Website: https://nl.wikipedia.org/wiki/Hebei

“Daxing District”. Nl.wikipedia. 5pag. Online. Internet. 19 okt. 16. Website: https://en.wikipedia.org/wiki/Daxing_District

Zaha Hadid. “Beijing new airport terminal building”. Zaha-hadid. 3pag. Online. Internet. 19 okt. 16. Website: http://www.zaha-hadid.com/architecture/beijing-new-airport-terminal-building/

Usa.chinadaily. “Content 16110797”. 3pag. Online. Internet. 20 okt. 16.

Website: http://usa.chinadaily.com.cn/business/2013-01/14/content_16110797.htm

NOS. “Rotterdam op vijf in steden top 10 van Lonely Planet”. 2pag. Online. Internet. 21 okt. 16. Website: http://nos.nl/artikel/2065386-rotterdam-op-vijf-in-steden-top-10-van-lonely-planet.html

Lonelyplanet. “Best in travel cities”. 5pag. Online. Internet. 21 okt. 16. Website:

https://www.lonelyplanet.com/best-in-travel/cities/5

“Tillandsia”. Nl.wikipedia. 3.pag. Online. Internet. 22 okt. 16. Website:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Tillandsia

“Gardens by the bay”. Marinabaysands. 6pag. Online. Internet. 22 okt. 16. Website:

http://www.marinabaysands.com/singapore-visitors-guide/around-mbs/gardens-by-the-bay.html#ELjpuO3b6xaFBvOQ.97

“Gardens by the bay”. Nl.wikipedia. 2pag. Online. Internet. 22 okt. 16. Website:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Gardens_by_the_Bay

“New Seoul international airport”. OMA. 6pag. Online. Internet. 22 okt. 16. Website:

http://oma.eu/projects/new-seoul-international-airport

“Icheon international airport”. Nl.wikipedia. Online. Internet. 22 okt. 16. Website:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Incheon_International_Airport

[1] Metaforen, Een metafoor (van Lat. metaphora: overdracht) is een vorm van beeldspraak, waarbij er sprake is van een impliciete (onuitgesproken) vergelijking.

[2] Geïmplodeerde, imploderen werkw. in elkaar ploffen Voorbeeld: `Deze dewar is geïmplodeerd.

[3] Rem Koolhaas en Bruce Mau, ‘The Generic City’, Small, Medium, Large, Extra-Large, 010, Rotterdam 1995, pp. 1239-1264 (fragmenten pp. 1248-1257, 1260-1264).

[4] Serene, sereen bijv.naamw.Uitspraak: [səˈren] als iets mooi en rustig verloopt of is Voorbeelden: `serene rust`, `een serene herdenking`

[5] Mutant, de mutant zelfst.naamw. (m.) Uitspraak: [my'tɑnt] Verbuigingen: mutant|en (meerv.) organisme dat het resultaat is van een mutatie biologie

[6] Lonely Planet, ‘Top cities in the world’, web, Lonelyplanet.com, online.

[7] Daxing, Daxing District is het zuidelijke gedeelte van Beijing.

[8] Hebei is een Chineese provincie tussen Beijing en Taiyuan.

[9] Tianjin is een havenstad in het noorden van Volksrepubliek China en is een van de vijf nationale centrale steden

[10] Het plantengeslacht Tillandsia van de Bromeliafamilie (Bromeliaceae) telt meer dan 500 soorten en komt uit de bossen, woestijnen en bergen vanMidden- en Zuid-Amerika, Mexico en het zuiden van de Verenigde Staten.